WAYANG

CERITA WAYANG

Wayang asale sekang tembung Ma- Hyang sing tegese tumuju marang dewa utawa Gusti Kang Maha Tunggal. Ana uga sing ngarani wayang kuwe tegese bayangan/wewayangan, bab kiye kanthi lelandhesan menawa wayang kuwe gegambaran uriping manungsa.

Crita wayang sing terkenal ing tanah Jawa mligine asumber sekang crita Mahabarata lan Ramayana, nanging bebarengan karo mlebune agama Islam uga ana crita Menak, crita Panji, syair kepahlawanan, lan kreasi-kreasi anyar sing didadekaken crita ing pewayangan.

Mligine wayang wis diakui neng UNESCO minangka kabudayan kang nengsemake lan duweke asli Indonesia kawiwitan tanggal 7 November 2003.

Wayang kawengku dening dhalang. Ing babagan terminologi basa Jawa, dhalang asale sekang tembung ngudhal piwulang. Ngudhal tegese nyebarake/ ngandharaken, lan piwulang tegese ajaran/pitutur.

Wayang wujude ana pirang-pirang, ing antarane yakuwe:

1.       Wayang beber

Wayang beber yakuwe salah siji wayang tertua neng Indonesia. Sajrone pertunjukan narasi, lembaran gambar dawa dijelasna dening Dhalang. Wayang beber tertua bisa ditemuka neng daerah Pacitan, Donorojo, Jawa Timur. Seliyane crita Mahabarata lan Ramayana, wayang beber uga nggunakaken kisah lan crita rakyat, kayadene seperti kisah asmara Panji Asmoro Bangun dan.

            wayang beber

2.       Wayang kulit/ wayang purwa

Neng tlatah Jawa Tengah lan Jawa Timur sing paling populer yakuwe jenis wayang kulit/wayang purwa. Wayang kiye awujud tipis lan digawe saka kulit. Neng Jawa lan Bali, pertunjukan wayang sering nggabungaken crita-crita Hindu karo Budha lan Islam. Seliyane crita-crita religius, uga ana crita rakyat lan mitos.

            wayang kulit

3.       Wayang Klitik (atau Karucil)

Wujude kaya dene wayang kulit, nanging digawe saka kayu. Para dhalang biasane nganggu bayangan ing pertunjukan. Tembung klithik asale sekang swara kayu wektu kayu-kayu mau digerakna. Kisah-kisah sing dinggo biasane babagan kerajaan Jawa Timur, kayadene kerajaan Jenggala, Kediri, lan Majapahit. Crita sing paling populer yakuwe Damarwulan.

                wayang klitik

4.       Wayang golek

Wayang jenis iki wujude wayang telu dimensi sing digawe sekang kayu. Jenis wayang kiye paling populer neng tlatah Jawa Barat. Ana 2 macem wayang golek, yakuwe wayang golek papak cepak lan wayang golek purwa. Crita sing sering dinggo yakuwe kisah Pangeran Panji, Darmawulan, dan Amir Hamzah, pamannya Nabi Muhammad a.s.

        wayang golek

5.       Wayang wong

Jenis wayang kiye awujud drama tari sing nggunakaken manungsa kanggo nindakaken tokoh-tokoh sing adedasar kisah-kisah wayang tradisional. Cerita sing sering dinggo yakuwe  Smaradahana. Kawiwitan, wayang wong dipertunjukkan kanggo hiburan para bangsawan, nanging siki nyebar dadi wujud kesenian populer.

        wayang wong

Wayang kuwe seni pagelaran sing awujudun drama, mulane wayang kuwe nduweni unsur-usur kayadene drama. Sing kalebu unsur-unsur wayang, yakuwe: tema, latar, alur, punjering crita/sudut pandang, penokohan, konflik, lan amanat.

Ing sajrone crita wayang uga ora mung sekedar drama, nanging wayang duweni nilai-nilai luhur sing bisa diconto neng masyarakat, yakuwe antarane: tanggap ing sasmita/ empati, jujur, mad sinamad/ saling menghargai, tanggung jawab, keadilan, lan nasionalisme/ngabdi marang negara.

Jeneng Ratu lan Negarane

1.       Prabu Baladewa ratu ing Mandura

2.       Prabu Kresna ratu ing Dwarawati

3.       Prabu Ramawijaya ratu ing Pancawati

4.  Prabu Suyudana/Duryudana ratu ing     Ngastina

5.       Prabu Drupada ratu ing Campala

6.       Prabu Dasarata ratu ing Ngayodya

7.       Prabu Karna ratu ing Ngawangga

8.       Prabu Salya ratu ing Mandraka

9.       Prabu Maswapati ratu ing Wiratha

10.    Prabu Sugriwa ratu ing Guwakiskendha

11.    Prabu Puntadewa ratu ing Ngamarta

12. Prabu Pandu Dewanata ratu ing       Ngastina

13.    Prabu Niwatakawaca ratu ing Imantaka

14. Prabu Bomanarakasura ratu ing       Trajutrisna

Jeneng Satriya lan Kasatriyane

1.       Raden Werkudara satriya ing Jodhipati

2.       Raden Janaka satriya ing Madukara

3.       Raden Nakula satriya ing Gumbiratalun/ Bumi Retawu

4.      Raden Sadewa satriya ing Sawojajar

5. Raden Gathotkaca satriya ing        Pringgondani

6.    Raden Antareja satriya ing Jangkar Bumi

7.    Raden Antasena satriya ing Sapta Pertala

8.    Raden Abimayu satriya ing Plangkawati

9.    Raden Irawan satriya ing Yasarata

10.    Raden Setyaki satriya ing Lesanpura

11.    Raden Setyaka satriya ing Tambak Mas

12. Raden Samba satriya ing Parang       Garudha

13. Raden Udawa satriya ing             Widarakandang

14.    Raden Thistajumpena satriya ing                Campalareja

15.    Raden Jayajatra satriya ing Brawa              Keling

16.    Raden Kartamarma satriya ing                    Ngadilangu

17.    Raden Lesmana satriya ing Saroja Binangun

18.    Raden Aswatama satriya ing Sokalima

19.    Raden Dursasana satriya ing Bajar Jumput

20.    Raden Sengkuni satriya ing Plasajenar

21.    Raden Anoman satriya ing Kendhali Sada

22.    Raden Kumbakarna satriya ing Panglebur Gangsa